डॉ. झाकीर हुसेन - भारताचे तिसरे राष्ट्रपती : मराठी मुसलमान लेख ०६

Spessiol Report : Marathi Musalman 

डॉ झाकीर हुसेन (8 फेब्रुवारी, 1897 - 3 मे, 1969) हे 13 मे 1967 ते मृत्यूपर्यंत भारताचे तिसरे राष्ट्रपती होते.

डॉ. झाकीर हुसैन यांचा जन्म 8 फेब्रुवारी 1897 रोजी हैदराबाद येथे झाला, ते उच्च मध्यमवर्गीय पठाण कुटुंबात आले, ते उत्तर प्रदेशातील फारुखाबाद जिल्ह्यातील कौनगंज येथे स्थायिक झाले. त्यांचे वडील, फिदा हुसैन खान, हैदराबादला गेले, त्यांनी कायद्याचे शिक्षण घेतले आणि त्यांची कारकीर्द सर्वात यशस्वी झाली. दुर्दैवाने डॉ. झाकीर हुसेन अवघ्या दहा वर्षांचे असताना त्यांचा मृत्यू झाला. 

हुसैन यांचा जन्म हैदराबाद, भारत येथे झाला. ते उच्च शिक्षणासाठी मोहम्मदन अँग्लो-ओरिएंटल कॉलेजमध्ये (आताचे अलीगढ मुस्लिम विद्यापीठ) गेले. ज्ञानावरील प्रेम, बुद्धी आणि वक्तृत्व आणि सहकारी विद्यार्थ्यांना मदत करण्याची त्यांची तयारी यासाठी ते त्या काळातही प्रसिद्ध होते.

झाकीर हुसेन, तेव्हा केवळ 23 वर्षांचा आणि एमए वर्गाचा विद्यार्थी, विद्यार्थी आणि शिक्षकांच्या छोट्या गटात होता ज्यांनी जामिया मिलिया इस्लामिया नावाने राष्ट्रीय मुस्लिम विद्यापीठ स्थापन करण्याचा निर्णय घेतला.

झाकीर हुसेन यांचा ज्ञानाचा अखंड शोध त्यांना 1920 च्या दशकात जर्मनीला घेऊन गेला. तिथल्या तीन वर्षांच्या वास्तव्यादरम्यान, त्यांना संगीतावरील युरोपियन कला आणि साहित्याबद्दल खूप प्रेम मिळालं आणि त्यांनी बर्लिन विद्यापीठातून अर्थशास्त्रात डॉक्टरेटही मिळवली.

नोव्हेंबर 1948 मध्ये डॉ. झाकीर हुसेन यांची अलीगड मुस्लिम विद्यापीठाचे कुलगुरू म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. भारतीय विद्यापीठ आयोगाचे सदस्य म्हणूनही त्यांची नियुक्ती झाली. जागतिक विद्यापीठ सेवेने त्यांना भारतीय राष्ट्रीय समितीचे अध्यक्ष बनवले आणि 1954 मध्ये त्यांची संघटनेचे जागतिक अध्यक्ष म्हणून निवड झाली.1956 ते 1958 या काळात त्यांची राज्यसभेवर नियुक्ती करण्यात आली आणि 1956 ते 1958 या काळात त्यांनी युनेस्कोच्या कार्यकारी मंडळावर भारतीय प्रतिनिधी म्हणून काम केले. ते 1957 पर्यंत केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळाचे अध्यक्ष राहिले, 1957 पर्यंत विद्यापीठ अनुदान आयोगाचे सदस्य राहिले. 1948-1949 मध्ये विद्यापीठ शिक्षण आयोगाचे सदस्य आणि बिहार, उत्तर प्रदेश आणि मध्य प्रदेशच्या शैक्षणिक पुनर्रचना समितीचे सदस्य.

डॉ. झाकीर हुसेन यांना 1954 मध्ये पद्मविभूषण आणि 1963 मध्ये भारतरत्न पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. त्यांना डी.लिट. (Honoris Causa) दिल्ली, कलकत्ता, अलीगढ, अलाहाबाद आणि कैरो विद्यापीठांद्वारे. पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी उपराष्ट्रपती म्हणून काम केल्यानंतर, 13 मे 1967 रोजी डॉ. झाकीर हुसेन यांची भारताच्या राष्ट्रपतीपदी निवड झाली. त्यांच्या उद्घाटक भाषणात ते म्हणाले की संपूर्ण भारत हे त्यांचे घर आहे आणि तेथील सर्व लोक त्यांचे कुटुंब आहेत.